Kompresörler; havayı ya da diğer gazları atmosfer basıncından daha üst basınçlara sıkıştırmak için kullanılan motorlu makinelerdir. İlk kez 1650’li yıllarda üzerinde çalışılmış, 1872 yılında ise sıkıştırmaya soğutma da eklenmiştir. Günümüzde birçok sektörde kullanılan kompresör, gemicilik sektöründe de birçok çeşidi ile kullanılıyor.
Gemi Kompresörü Nedir?
Havayı sıkıştırarak basıncını arttıran hava kompresörleri, gemilerde kullanılan kompresör çeşitlerinden olup birçok amaç için kullanılmaktadır. AC kompresör ve soğutma kompresörleri en çok tercih edilen gemi kompresörleridir. Kolay-kolay arıza vermeyen kompresörler olup, düzenli bakımları yapıldığında çok daha uzun ömürlü olur.
Kompresörler gemilerde mühendis, elektrikçi, makine lostromosu, fitter ve yağcı kontrolünde olan cihazlardır. Gemilerin Teknik Yönetmeliği 39. maddesinde kompresörlerle ilgili mevzuatlar belirtilmiş olup gemilerin bu mevzuatlara uygun kompresör kullanmaları gerekir.
Gemi Kompresör Çeşitleri ve Özellikleri?
Teknolojinin hızla geliştiği günümüzde gemilerde birçok kompresör çeşidi görüyoruz. Kompresörlerin gövdesi dökme demir olup helisel ve çevresel kanallara sahip çark ve gövdeden oluşur. Hava filtresinden geçen hava çark kanatları sayesinde savrulmakta, kompresör kanatçıkları ortalama 100.000 devir/dakika hızla dönebilmektedir. Böylece basınç, dışarıdaki basıncın iki katına çıkarılır.
Gemi kompresörleri çeşitleri:
- Santrifüj Kompresör
- Döner Kanatlı Kompresör
- Döner Vidalı Kompresör
- Pistonlu Hava kompresörü
1. Santrifüj (Turbo) Kompresör
Fan, pervane, kanatlı rotor gibi yüksek hızla dönen impellerin havaya enerji transfer ettiği teknolojik bir kompresör türüdür. Yağsız kompresörler olup hareketli parça sayısı çoktur. Bu özelliği ile sürekli hizmet kompresörüdür. Yağsız hava ihtiyacının olduğu yerlerde ve yüksek hava debisi gerekli olan yerlerde kullanım için uygundur.
2. Döner Kanatlı Kompresör
Uygulama alanı olarak oldukça geniş bir yelpazeye sahip olan döner kanatlı kompresör enerji tasarrufu sağlamak için tasarlanmış bir modeldir. Yönetim paneli elektronik olup kullanımı son derece kolaydır. Emiş valfi ile havayı içeri alır ve strator ve rotor arasında hava taşınır. Sıkıştırılan hava soğutulmak amacı ile sürekli yağlanır. Basınçla sıkıştırılmış hava ilk yağ ayıracından geçerek yağdan arındırılır. Kalan yağ kalıntıları da son yağ ayıracında ayrılır. Dâhili basınç svici ile hava debisi de ayarlanmaktadır.
3. Döner Vidalı Kompresör
Pompa çıkışında strast yatağının takılı olduğu kompresörler olup, döner vidalı kompresörlerdir. Hava hareketinin aktarılması sırasında ortaya çıkan eksenel kuvveti karşılamak için pompa çıkışında strast takılıdır.
4. Pistonlu Hava kompresörü
Yağlı, yağsız, tek taraflı, çift taraflı ve diyaframlı pistonlu çeşitleri olan bir hava kompresörüdür. Kullanıldığı alana göre ve ihtiyaca uygun seçeneklerle üretilmektedir.
Hava Kompresörleri de kendi arasında 4 gruba ayrılır:
- Ana Hava Kompresörü
- Güverte Hava Kompresörü
- Doldurma Kompresörü
- Acil Hava Kompresörü
1. Ana Hava Kompresörü
Ana motor ve ana motora yardımcı olarak çalışan motorların çalışmasında ihtiyacı olan yüksek basınçlı havanın elde edilmesinde kullanılan Kompresör türüdür. Ana motoru çalıştırmak için gerekli olan yüksek kapasiteli bir kompresörle birlikte çalışan modeli olup, u görevi yerine getiren ana hava kompresörüdür.
2. Güverte Hava kompresörü
Havayı sıkıştırmaya yarayan bir başka motorlu kompresör modelidir. Havayı kapalı bir hazneye doğru sıkıştır ve basıncı arttırır. Sıkıştırılmış
hava gemi sektörü için son derece önemlidir. Güverte hava kompresörü de sıkıştırılmış havanın bir gemi için ne kadar önemli olduğunu fonksiyonelliği ile ortaya koymaktadır. Güverte hizmetlerinden olan gemi düdüğün çalınması, yardımcı dizel motorun çalıştırılması, yangın alarmı ve hızlı kapama valflerinin çalıştırmasında ve daha birçok alanda güverte hava kompresörü kullanılır.
3. Doldurma Kompresörü
Sistemde ortaya çıkan sızıntıları bertaraf etmede doldurma kompresörü kullanmaktadır. Basınçlı hava belli dönemlerde olması gereken seviyenin altına düşebilir. Bu durumda doldurma kompresörü devreye girer ve basınç ilavesi yaparark basıncın normal seviyeye çıkmasını sağlar. Kıyıdan açılan gemilerde yaşanabilecek olası sıkıntılara karşı pratik ve hızlı bir şekilde çözüm üreten kompresörle olup son derece önemli görevleri vardır.
4. Acil Hava Kompresörü
Acil durumlarda acil hava kompresörü devreye girer.
Gemi Kompresör Tamiri
Gemi kompresör tamiri hizmeti sunan birçok firma bulunuyor. Bunlar, her marka ve model gemi kompresör tamiri yaparak sektörde önemli bir ihtiyaca cevap veriyor. Uzun süre arıza vermeyen gemi kompresörleri, periyodik bakımları yapılmazsa zaman içinde arızaya geçebiliyor. Arızalar kompresör dışı, kompresör için ve elektrik arızalar olarak genelde 3 grupta inceleniyor. Gemi kompresör tamirinde mutlaka alanında uzman bir ekipten destek almak gerekiyor. İyi eğitimli bir teknik kadroya sahip bir firmayla çalışmak, gemi kompresör performansını ve ömrünü arttırmada önemli rol oynuyor. Kompresör arızalarını gruplar halinde inceleyelim:
Kompresör Dış Arızaları
Kompresör kayışlarının kopması veya kayması Kompresörün dönmemesi (çalışmaması) Pompanın dönmemesi (çalışmaması) Fanın dönmemesi (çalışmaması)
Kompresör İçi Arızalar
Basınç ve sıcaklık dereceleri izlenerek tespit edilebilen arızalardır. Bunlar;
Valfleri veya pistonların hasara uğraması Genleşme valfi ayar elemanlarının arızaları
Kompresör Elektrik Arızaları
Elektrik arızaları soğutucu akışkanı ile alakalı olup az yükleme, aşırı yükleme veya soğutucu akışkanın kirlenmesi nedeni ile ortaya çıkar.
Kompresörlerde görülen genel arızalar ise şöyledir;
Tasfiye edilen gaz basıncının yükselmesi sorunu
Emilen gaz basıncının düşmesi
Basılan gaz basıncının düşmesi
Emilen gaz basıncının yükselmesi
Normal basınçta olmasına rağmen kompresörün çalışmaması
Kompresörden tuhaf sesler gelmesi
Yağ sıcaklığının yükselmesi
Karterde su damlacıkları ve karlanmanın görülmesi
Yağ basıncının düşmesi
Yağ basıncının yükselmesi
Makine yağının olması gereken hızdan daha çabuk azalması
Yüksek basınç-düşük basınç farkının hızla azalması
Yağ ayırıcısından tuhaf sesler gelmesi
Yağ ayırıcısında yağın havadan tam anlamı ile ayrılmaması
Kondensör soğutucu sıvısının kondenser borularında düzenli akmaması
Kondensöri normal basınçta olmasına rağmen soğutucu maddenin yoğunlaşmaması
Evaporatörün yeterli soğutmaması
Kondensör levhalı evaporatörlerinin levhaları arasında buzlanma görülmesi
Her bir arızanın kendi arasında nedenleri bulunmaktadır. Kompresör arızaları ve nedenleri çok çeşitli olup en kısa sürede tamir edilmeli ve
tamir için mutlaka tecrübeli bir ekibe sahip bir firma ile görüşülmelidir.
Gemi Kompresör Bakımı
Gemi kompresör bakımı son derece önemli olup ihmal edilmemesi gereken bir konudur. Sektörde tecrübeli bir firma teknisyenlerine yaptırılmalı, olası büyük arızaların önüne geçilerek kompresörlerin performansı ve ömrü uzatılmalıdır. Zamanında bakımı yapılmayan ve verimsiz çalışan kompresörler çok daha fazla enerji harcayarak maliyetleri yükseltir. Bunun yanında, düşük maliyetlerle giderilebilecek arızalar da büyüyerek çok daha büyük zararlara yol açar. Gemi kompresör bakımı, kompresörlerin her zaman yüksek verimle çalışmasını sağlayan bakımları kapsar.
Vidalı kompresörlere bakım saatleri üretici firma tarafından belirlenen kompresörler olup kullanma kitapçıklarında kompresör bakımları ve zamanları detaylı bir şekilde belirtilmiş ürünlerdir.
Pistonlu kompresörler ise üretici firma tarafından bakım zamanı belirtilmemiş olan kompresör modelleridir. Bu nedenle bakım için belli bir zaman söylemek zordur.
Teknolojik özellikleri ile kompresörler karmaşık yapıya sahiptir. Bunedenle kompresörlerin bakımı ihmal edilmemeli ve aşağıdaki bakımlar periyodik olarak yaptırılmalıdır.
Gemi kompresör bakım aşamaları:
- Tanklardaki Suyun Boşaltılması
- Havalandırma Deliklerinin Temizlenmesi ve Filtre Değişimleri
- Bağlantı Elemanlarının Kontrolü
- Hortumların Kontrolü
- Motor Bakımı
- Yağ Kontrolü ve Değişimi
- Seperatör Elemanı Değişimi
- Yağ Dönüş Hattı (Scavenge) Bakımı
- Soğutma Radyatörü Bakımı
Gemi kompresörlerinin periyodik bakımları için hizmet sunan birçok profesyonel firma bulunuyor. Alanında uzman ve teknik personellerle bakım yapılıp aynı zamanda orijinal yedek parça hizmeti de sunuluyor. Markası ve modeline göre değişen koşullarla bakım hizmeti sunulup gemi kompresör bakım ücretleri markaya, modele ve firmaya göre değişiyor. Mekanik aksamları sürekli hareket halinde olan kompresörler zaman içinde görülebilecek olası
arızalara karşı periyodik bakımları yaptırılması gereken cihazlardır. Tam donanımlı servis araçları ile gemi kompresör bakım hizmeti sunan firmalardan periyodik bakım için yardım alınmalıdır.